WAAROM hieraan werken?
Het probleem?
In het kort: Genderstereotiepe normen hebben gevolgen voor: - de kansen die kinderen krijgen om zich te ontplooien - de totale identiteitsontwikkeling - de studiekeuze - de kijk op genderrolpatronen. De oorzaken? - de leer- en socialisatieprocessen in opvoeding en onderwijs die een impact hebben op de genen en hersenen (epigenetica) - de onbewuste verwachtingen van ouders, opvoeders, leerkrachten en klasgenoten die het gedrag van kinderen beïnvloeden en receptoren aanmaken voor latere hormonen - een verborgen curriculum dat tot uiting komt in het gebruikte beeldmateriaal, activiteiten en interacties in de klas Bekijk hier de aspecten van gender. Uitgebreid: De leer- en socialisatieprocessen die de genderexpressie van jongens en meisjes vormen, starten al bij de geboorte. De subtiele of expliciete hints, de beelden en prikkels die opgroeiende kinderen in hun opvoeding en onderwijs meekrijgen, geven vaak stereotiepe gendernormen mee (Vandenbossche, Keppens & Spruyt, 2014). Gendernormen blijven ook een belangrijke rol spelen in de kansen die kinderen en jongeren krijgen om de eigen talenten te ontplooien op vlak van onderwijs of tewerkstelling. Ook de opvang- en schoolcontext van kinderen en jongeren is daarbij van groot belang. Dat zijn immers basisvoorzieningen waar (bijna) alle kinderen en hun gezinnen komen, en waar dus ook een belangrijk deel van de socialisatieprocessen inzake genderrolpatronen plaatsvinden. Ondanks een grote literatuur en enkele projecten over gender en onderwijs, blijft het voor leerkrachten en opvoeders moeilijk om de inzichten over genderbewust opvoeden in te zetten in hun praktijk en genderstereotiep denken mee te doorbreken. Een verborgen curriculum speelt immers een grote rol in het bestendigen van genderstereotiep denken: onbewuste verwachtingen van leerkrachten, visie van de school/opvanginstelling en de (school)cultuur, het gebruikte les- en spelmateriaal, de inrichting van de ruimte. |
Een noodzaak?
In het kort: - genderbewust werken staat in de eindtermen en leerplandoelen basisonderwijs - gelijke kansen bieden is een kwaliteitsverwachting in het ROK (Referentiekader onderwijskwaliteit) - gendergelijkheid staat in de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's) - genderbewuste studieoriëntering is opgenomen in de beleidsnota onderwijs Uitgebreid: Hoewel het herkennen van stereotypen en vooroordelen en gendervriendelijk denken uitdrukkelijk als doelen zijn opgenomen in de leerplannen van het basisonderwijs, blijkt uit eerder onderzoek dat er nog steeds genderstereotiepe ideeën leven bij leerlingen in het kleuter- en lager onderwijs (Vandenbossche, Keppens & Spruyt, 2014), dat zowel leerkrachten als leerlingen geregeld rolbevestigende uitspraken doen (Bossaert, 2009) en dat er heel wat genderstereotypen terug te vinden zijn in het lesmateriaal in de lagere school (Cavaria, 2013). Op verschillende beleidsniveaus en domeinen werd al gepleit voor meer gendergelijkheid, o.a. in de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties of SDG's (United Nations, 2019). Ook de beleidsnota Onderwijs legt de nadruk op het doorbreken van genderbewuste studieoriëntering (Crevits, 2014). Hoewel de onderwijskoepels en tal van organisaties in 2013 een gemeenschappelijke verklaring over een genderbewust beleid ondertekenden, zijn er nog veel groeimogelijkheden in het creëren van een genderbewuste leef- en leeromgeving voor jonge kinderen op school en in de voor- en buitenschoolse opvang. |